ตั้งอยู่ระหว่าง วิหารพระมงคลบพิตร และ พระราชวังโบราณ เป็นวัดหลวงในพระราชวังหลวงของกรุงศรีอยุธยา เหมือนอย่างเช่น วัดมหาธาตุ ของกรุงสุโขทัย อันเป็นต้นแบบของการสร้างวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) ในพระราชวังของกรุงรัตนโกสินทร์? บริเวณที่ตั้งของวัดนั้นเดิมทีเป็นพระราชวังของสมเด็จพระเจ้าอู่ทอง ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ที่สร้างขึ้นก่อน เมื่อปี พ.ศ. 1893
ครั้นรัชสมัย สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เมื่อปี พ.ศ. 1991 โปรดฯ ให้สร้างพระราชวังขึ้นใหม่บริเวณริมแม่น้ำลพบุรี ส่วนพระราชวังเดิมให้เป็นเขตพุทธาวาส เพื่อใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา พระราชพิธี และเป็นที่บรรจุพระบรมอัฐิพระมหากษัตริย์รวมทั้งพระญาติ โดยไม่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ภายในวัด

ศาสนสถานและปูชนียวัตถุภายในวัดพระศรีสรรเพชญ์ ?ประกอบด้วย
พระวิหารพระศรีสรรเพชญ์ เป็นศาสนสถานที่สำคัญในการประกอบพระราชพิธี และเป็นที่บรรจุพระโกศพระบรมอัฐิพระมหากษัตริย์ สร้างขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 เมื่อปี พ.ศ. 2042 ภายในประดิษฐาน พระศรีสรรเพชญ์ พระพุทธรูปยืนขนาดใหญ่ สูง 16 เมตร สร้างด้วยสำริดบุด้วยทองทั้งองค์ โดยพระองค์โปรดฯให้สร้างขึ้น ด้านหลังองค์พระประดิษฐานด้วย พระพุทธสิหิงค์ ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่ พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร
คราวเสียกรุงครั้งที่สอง เมื่อปี พ.ศ. 2310 ข้าศึกได้เผาและลอกทองคำออก จนองค์พระเสียหายอย่างมาก รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้โปรดฯ ให้ย้ายชิ้นส่วนองค์พระมาประดิษฐานไว้ในเจดีย์ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์) โดยพระราชทานนามเจดีย์ว่า เจดีย์ศรีสรรเพชญดาญาณ
พระวิหารพระไตรโลกนาถ ตั้งอยู่ด้านทิศเหนือพระวิหารหลวง ภายในประดิษฐานพระโลกนาถ ภายหลังรัชกาลที่ 1 โปรดฯให้อัญเชิญมาประดิษฐาน ณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์)
พระวิหารพระป่าเลไลยก์ ตั้งอยู่ด้านทิศใต้พระวิหารหลวง ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางป่าเลไลยก์
พระอุโบสถ ตั้งอยู่ด้านหน้าพระวิหารป่าเลไลยก์ ภายนอกล้อมรอบด้วยเสมาหินชนวน
พระวิหารจัตุรมุข หรือ พระวิหารสี่หน้า สร้างขึ้นในรัชสมัยพระนารายณ์ ช่องหน้าต่างก่อเป็นยอดแหลมแบบตะวันตก มณฑปกลางพระวิหารเป็นที่บรรจุพระบรมอัฐิพระมหากษัตริย์ รอบมณฑปเดิมประดิษฐานด้วยพระพุทธรูปสี่อิริยาบท เหมือนอย่างเช่น วัดเชตุพน ของสุโขทัย ปัจจุบันเหลือเพียงอิริยาบถนั่ง
พระที่นั่งจอมทอง ตั้งอยู่ข้างพระอุโบสถ สร้างขึ้นในรัชสมัยพระเจ้าทรงธรรม เพื่อใช้เป็นสถานที่ให้พระสงฆ์ชั้นผู้ใหญ่บอกหนังสือพระสงฆ์
พระเจดีย์สามรัชกาล เป็นเจดีย์ประธานทรงระฆังขนาดใหญ่ 3 องค์ ศิลปะอยุธยาตอนกลาง โดยสององค์แรก สร้างขึ้นในรัชสมัย สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 องค์แรกตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออก สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2035 เพื่อบรรจุพระบรมอัฐิของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถพระราชบิดา และองค์กลางเพื่อบรรจุพระอัฐิของสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3 พระเชษฐาของพระองค์ ต่อมารัชสมัย สมเด็จพระบรมราชาหน่อพุทธางกูร โปรดฯให้สร้างองค์ที่สาม เพื่อบรรจุพระบรมอัฐิของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 พระราชบิดา ครั้งบูรณะวัดได้ค้นพบสถูปบรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่เจดีย์องค์แรก และพบรอยพระพุทธบาทอยู่ภายในมณฑปของเจดีย์องค์แรกเช่นกัน ปัจจุบันได้เก็บรักษาอยู่ที่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระเจดีย์รายและวิหารราย ตั้งอยู่ข้างกำแพงโดยรอบ เพื่อบรรจุอัฐิพระบรมวงศานุวงศ์ โดยมีวิหารรายคั่นอยู่กลาง เพื่อใช้เป็นที่บำเพ็ญพระราชกุศล

ขอขอบคุณ http://www.comingthailand.com/