วัดศรีอุโมงค์คำ หรือ วัดอุโมคำ ตั้งอยู่เลขที่ 3 บ้านท่ากว๊าน ต.เวียง อ.เมือง จ.พะเยา เนื้อที่ 6 ไร่ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ตามประวัติวัดที่ปรากฏในหนังสือประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร กล่าวว่า วัดศรีอุโมงค์คำสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2389 เดิมชาวบ้านเรียกว่า วัดสูง ต่อมาได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2498 มีเขตวิสุงคามสีมา กว้าง 12 เมตร ยาว 26 เมตร

อาคารเสนาสนะของวัดศรีอุโมงค์คำ ประกอบด้วย อุโบสถ ศาลาการเปรียญ วิหาร และกุฏิสงฆ์ ปูชนียวัตถุ คือ เจดีย์ บรรจุพระบรมธาตุอันเป็นเจดีย์สมัยเชียง แสน ซึ่งสภาพยังสมบูรณ์อยู่ และพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองซึ่งชาวพะเยาเรียกกันว่า “พระเจ้าล้านตื้อ” มีชื่ออย่าง เป็นทางการของพระพุทธรูปองค์นี้ คือ “หลวงพ่องามเมืองเรืองฤทธิ์”

แม้หลักฐานการสร้างจะไม่ปรากฏชัดเจน แต่ประมาณว่ามีอายุเก่าแก่ถึง 500 ปีมาแล้ว พระเจ้าล้านตื้อของ วัดศรีอุโมงค์คำ มีประวัติเล่าว่า แต่เดิมถูกทิ้งให้ปรักหักพังที่สนาม เวียงแก้ว ต่อมาเจ้าเมืองพะเยาได้บูรณะแล้วนำมาประดิษฐานที่วัดนี้ บ้างก็กล่าวว่าแต่เดิมประดิษฐานอยู่ ณ วัดศรีจอมเรือง

สำหรับพุทธลักษณะของพระพุทธรูป องค์นี้ จัดว่างดงามมากและมีเอกลักษณ์ ทางศิลปะของภูกามยาวโดยเฉพาะ หลวงพ่องามเมืองเรืองฤทธิ์ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย วัสดุเนื้อทอง สำริด หน้าตักกว้าง 1.84 เมตร สูงจาก ฐานถึงพระเศียร 2.7 เมตร ได้รับการยกย่องว่าเป็นพระพุทธรูปล้านนาที่มีพุทธลักษณะงดงามที่สุด

นอกเหนือจากพระพุทธรูปองค์สำคัญ ของวัดที่ได้กล่าวไว้แล้วข้างต้น วัดศรีอุโมงค์คำยังมีพระพุทธรูปต่างๆ ดังนี้ คือ พระพุทธรูปหินทรายปางมารวิชัย (หลวงพ่อทันใจ) ซึ่งมีอายุอยู่ในราวปลายศตวรรษที่ 21 ขนาดหน้าตักกว้าง 160 เซนติเมตร สูง 215 เซนติเมตร

พระพุทธรูปหินทรายปางมารวิชัย (พระแข้งคม) มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 21 มีหน้าตักกว้าง 130 เซนติเมตร สูง 190 เซนติเมตร เป็นต้น อนึ่ง ในหนังสือเมืองพะเยา ได้กล่าว ถึงวิหารหลังเก่าของวัดศรีอุโมงค์คำ ว่า ในปีจุลศักราช 1237 สัปตศก พุทธศักราช 2418 เจ้าหลวงอริยะ ซึ่งลงไปรับสัญญาบัตรกลับมาครองเมืองพะเยา ได้ก่อสร้างวิหารของวัดนี้ขึ้น แต่ภายหลังถูกรื้อออกไป

สันนิษฐานว่าอาจเป็นวิหารหลังที่เหลือร่องรอยเพียงฐานของวิหารและได้รับการขึ้นทะเบียนจากกรมศิลปากรดังที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้ก็เป็นได้ สิ่งสำคัญของวัดที่ได้รับการขึ้นทะเบียน คือ ฐานวิหารเก่า ซึ่งไม่ปรากฏหลักฐานการก่อสร้างนี้แน่ชัด ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 52 ตอนที่ 75 ลงวันที่ 8 มีนาคม 2478

ปัจจุบัน วัดศรีอุโมงค์คำมีความสำคัญในฐานะที่ เปิดสอนการศึกษา โรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกธรรม มาตั้งแต่ พ.ศ.2498 นอกจากนี้ยังมีโรงเรียนราษฎร์ของวัด ห้องสมุดประจำ วัด และเปิดศูนย์ฝึกอาชีพให้ประชาชนโดยทั่วไป

ขอขอบคุณ http://www.itti-patihan.com/